Uwarunkowania prawne

Kluczowy aktem prawnym z punktu widzenia Zagrodowych hodowli jeleniowatych jest

“Ustawa o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich” (tekst pierwotny: Dz. U. 1997 r. Nr 123 poz. 774, zmiany Dz.U.2001.129.1438 art. 3, tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 207 poz. 1762), gdzie Rozdział 1, Art. 2, ustęp 1, punkt 15, podpunkt c) stwierdza, że zwierzęta gospodarskie to, obok bydła, świń, owiec itp. także “jeleniowate – zwierzęta gatunków: jeleń lub daniel utrzymywane w warunkach fermowych, w celu pozyskania mięsa i skór”. Powyższe sformułowanie oznacza, że w odróżnieniu od zwierzyny płowej tych samych gatunków żyjących w stanie wolnym nie obowiązują uregulowania prawne z zakresu prawa łowieckiego. Na hodowle zagrodowe nie są nałożone terminy odstrzału adekwatne do terminów polowań podanych w prawie łowieckim. Czynnikami decydującymi o terminach pozyskania zwierząt gospodarskich są względy humanitarne, ekonomiczne i zapotrzebowanie rynkowe. Jeleniowate w stanie wolnym są własnością skarbu państwa, natomiast jeleniowate utrzymywane przez człowieka w hodowlach zagrodowych stanowią jego własność. Hodowca jest zobowiązany do zgłoszenia zamiaru założenia hodowli do właściwego miejscowo powiatowego lekarza weterynarii na 30 dni przed dostarczeniem zwierząt. Fakt zarejestrowania hodowli ma znaczenie w momencie ubiegania się o fundusze unijne lub próby uzyskania odszkodowania za szkody wyrządzone w pogłowiu przez wałęsające się psy lub wilki. W wyniku tego zgłoszenia przyszły hodowca otrzyma weterynaryjny numer stada. Dopełnienie tego wymogu formalnego jest niezbędne aby móc w przyszłości legalnie sprzedawać żywe zwierzęta lub ubijać i wprowadzać do obrotu mięso jeleniowatych. Jeżeli ciąży na nas obowiązek zgłoszenia zamiaru założenia hodowli to mamy również obowiązek zgłoszenia do tego samego podmiotu faktu zaprzestania tejże hodowli. Należy również pamiętać o tym aby zachować dokument potwierdzający nabycia zwierząt, a samo nabycie powinno nastąpić od hodowcy który prowadzi zarejestrowaną hodowlę, tak aby uniknąć nieprzyjemność związanych z udowadnianiem pochodzenia zwierząt. W świetle prawa oprócz hodowli zagrodowej i zwierząt w stanie wolnym prawo dopuszcza również utrzymywanie zwierząt z rodziny jeleniowatych do celów badawczych introdukcyjnych i jako rezerwaty pokazowe, jednak wymaga to zgody właściwych służb. Zwierzęta gospodarskie jakimi są jeleniowate pochodzące z hodowli zagrodowej nie mogą być wykorzystywane do wsiedleń w obwodach kół łowieckich.

Następny, zasadniczy akt prawny to tzw. “Ustawa weterynaryjna”, czyli “Ustawa o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej” (tekst pierwotny: Dz. U. 1997 r. Nr 60 poz. 369; tekst jednolity: Dz. U. 1999 r. Nr 66 poz. 752, zmiany: Dz.U.2001.29.320 art. 5, Dz.U.2001.123.1350 art. 48, Dz.U.2001.129.1438 art. 2 i art. 9, Dz.U.2002.112.976 art. 1. W myśl tej ustawy dopuszczone są dwie metod uboju jeleniowatych utrzymywanych przez człowieka w warunkach fermowych. Przez dostarczenie zwierząt do rzeźni gdzie zostaną ogłuszone i wykrwawione a następnie będą poddane procedurze rozbioru. Jednak ta metodo nie znajduje zastosowania w praktyce hodowlanej ze względu na podatność tych zwierząt na czynnik stresu. Stres powoduje wyrzut adrenaliny w konsekwencji silniejsze ukrwienie mięśni a to  znacząco pogorsza jakość mięsa. Alternatywą dla pierwszej metody jest odstrzał z broni palnej kulowej. Jest to najbardziej humanitarny sposób pozyskiwania zwierząt bez narażania ich na niepotrzebny stres i cierpienie. W tym miejscu należy przywołać ustawę z 21 maja 1999 roku o broni i amunicji, jest to związane z tym. że aby móc legalnie dokonywać odstrzału zwierząt hodowanych na terenie hodowli zagrodowej potrzebne jest odrębne pozwolenie na broń wydane tylko i wyłącznie w tym celu. Nie jest dopuszczony prawem odstrzał zwierząt hodowlanych przy użyciu broni służącej do wykonywania polowań. Tak więc jeżeli hodowca posiada już pozwolenie na broń do celów łowieckich powinien wystąpić do właściwego komendanta o wydanie pozwolenia na broń do odstrzału zwierząt hodowlanych. Taki stan rzeczy jest spowodowany tym że teren ogrodzonej hodowli jest wyłączony z obwodu łowieckiego a pozyskiwanie zwierzyny gospodarskiej nie jest polowaniem. Jeżeli odstrzał na terenie hodowli został by wykonany z broni posiadanej do wykonywania polowań to ten kto dokonuje takiego odstrzału naraża się na utratę pozwolenia na broń i sankcje karne związane z użyciem broni niezgodnie z wydanym pozwoleniem. Ponad to aby dokonywać odstrzału na terenie hodowli powinna być ona wyposażona w kwaterę ubojową z podwyższeniem (amboną) a strzał powinien być oddawany w taki sposób aby nie powodować zagrożenia dla osób postronnych i innych zwierząt. Na wykonanie odstrzału zwierząt hodowlanych musimy uzyskać pozwolenie powiatowego lekarza weterynarii.

Kolejnym kluczowym aktem prawnym jest “Ustawa o Ochronie Zwierząt” (z dnia 23 września 1997 r /Dz.U.97.111.724/; zmiany: Dz.U.97.88.554; Dz.U.98.106.668; Dz.U.00.12.136; Dz.U.01.3.21; Dz.U.01.111.1194). Na wstępie ustawodawca zawarł kluczowe stwierdzenie w (Rozdziale 1, Art. 1. 1) “Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.” Dopuszcza się wykonywanie zabiegów weterynaryjnych na zwierzętach szczególnie jeżeli zagrożony jest ich dobrostan. Jednakże w przypadku jeleniowatych wygląda to trochę inaczej niż w odniesieniu do krów czy innych zwierząt gospodarskich. Jest to związane tym, że jeleniowate są zwierzętami bardzo odpornymi na choroby i urazy. Interwencja weterynaryjna jest ostatecznością alternatywą dla niej jest skrócenie cierpień zwierzęcia. Jeleniowate jako zwierzęta półdzikie bardzo źle znoszą stres a interwencja weterynaryjna (uśpienie lub unieruchomienie w poskromie) może przyczynić się do upadku zwierzęcia które doszło by do siebie samo. Decyzję o tym czy podejmować interwencję musi podjąć hodowca w oparciu o swoje doświadczenie lub bardziej doświadczonych hodowców.

Minimalne warunki utrzymywania jeleni i danieli
§ 62. 1.
W przypadku utrzymywania jeleni i danieli w systemie, o którym mowa w § 3 ust. 1
pkt 2 (czyli w systemie otwartym- dop. B. D):

  1. zwierzętom zapewnia się, w okresie pastwiskowym, stały dostęp do pastwiska;
  2. obsada zwierząt na ha powierzchni powinna wynosić w przypadku utrzymywania:
  • jeleni – nie więcej niż 7 sztuk,
  • danieli – nie więcej niż 15 sztuk.

2. Powierzchnia, o której mowa w ust. 1 pkt 2, powinna wynosić co najmniej 1 ha.
3. Powierzchnię zabezpiecza się trwałym i wytrzymałym ogrodzeniem, wykonanym z siatki, uniemożliwiającym wydostawanie się zwierząt na zewnątrz.
4. Wysokość ogrodzenia powinna wynosić co najmniej 2 m.
5. Ogrodzenie od góry zabezpiecza się rurami lub drewnianymi żerdziami.
6. Gospodarstwo, w którym są utrzymywane jelenie lub daniele, wyposaża się w zagrodę, umożliwiającą wykonywanie zabiegów weterynaryjnych lub zootechnicznych.
7. Jeleniom lub danielom utrzymywanym w systemie, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 2, zapewnia się:

  1. stały dostęp do wody;
  2. możliwość korzystania z zacienionych miejsc.

§ 63. 1. Dopuszcza się czasowe utrzymywanie jeleni lub danieli w pomieszczeniu inwentarskim w boksach:

  1. pojedynczo;
  2. grupowo.

2. W pomieszczeniu inwentarskim jelenie lub daniele utrzymuje się:

  1. poza okresem pastwiskowym lub
  2. w przypadku choroby, lub
  3. w przypadku kwarantanny zwierzęcia.

3. Powierzchnia boksu, o którym mowa w ust. 1, w przeliczeniu na zwierzę, powinna
wynosić w przypadku utrzymywania:

  1. jeleni do 12. miesiąca życia – co najmniej 2 m2;
  2. jeleni powyżej 12. miesiąca życia – co najmniej 3 m2;
  3. danieli do 12. miesiąca życia – co najmniej 1 m2;
  4. danieli powyżej 12. miesiąca życia – co najmniej 1,5 m2.

4. Ściany boksu, w którym utrzymuje się jelenie lub daniele, wykonuje się w sposób
umożliwiający zwierzętom kontakt wzrokowy oraz ich obserwację przez osobę
obsługującą.
§ 64. W pomieszczeniach inwentarskich dla jeleni i danieli:

1. Stężenie:

  • dwutlenku węgla (CO2) nie powinno przekraczać 3.000 ppm,
  • siarkowodoru (H2S) nie powinno przekraczać 5 ppm;
  • koncentracja amoniaku (NH3) nie powinna przekraczać 20 ppm.

Polski Związek Hodowców Jeleniowatych

Scroll to Top